Konwencja Ramsarska

Ponad 30 lat temu, w 1971 roku, w irańskim kurorcie Ramsar nad brzegiem Morza Kaspijskiego, została podpisana tzw. Konwencja Ramsarska. Pełna nazwa konwencji brzmi: „Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego”. Jest to jeden z pierwszych międzynarodowych aktów prawnych w sferze ochrony środowiska, jakie przyniósł nam wiek dwudziesty. Międzynarodowe akty prawne istniały już od czasów powstawania pierwszych zrębów państwowości. Jednak dopiero w wieku XX, na skutek gwałtownego rozwoju cywilizacyjnego i związanych z nim zmian w środowisku, przedmiotem międzynarodowych umów stała się ochrona zasobów naszej planety.

Celem Konwencji Ramsarskiej jest ochrona i utrzymanie obszarów określanych jako „wodno-błotne”, łącznie z populacjami ptactwa wodnego zamieszkującego te obszary lub okresowo na nich przebywającego. W rozumieniu konwencji obszary wodno-błotne to środowiska, gdzie dominującą rolę odgrywa woda. Są to tereny bagien, błot, torfowisk lub zbiorniki wodne – zarówno naturalne jak i sztuczne, stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, wraz z wodami morskimi, których głębokość podczas odpływu nie przekracza sześciu metrów. Na świecie wyróżniono 40 typów takich obszarów. Państwa, które ratyfikują konwencję, bądź przystępują do niej, stają się stronami konwencji i zobowiązują się do utrzymania i ochrony obszarów wodno-błotnych, nie tylko znajdujących się w Spisie, ale wszystkich, będących w ich granicach, dążąc do rozszerzania zasięgu konwencji.

Od 1975 roku, gdy siedem pierwszych państw przystąpiło do konwencji i weszła ona w życie, do końca 2002 roku stronami konwencji są już 133 państwa z całego świata. Spis Ramsar liczy 1198 obszarów o łącznej powierzchni 1034 mln hektarów. Warto także dodać, że istnieje również rejestr obszarów wodno-błotnych Spisu Ramsar, w których z różnych przyczyn zaszły niekorzystne zmiany i uległy one degradacji, zatracając swoje pierwotne, cenne walory. Jest to tzw. Lista Montreux.
Aby obszar został zakwalifikowany do Spisu Ramsar jako obszar wodno-błotny o znaczeniu międzynarodowym, musi spełnić szereg ściśle określonych kryteriów, m.in.:

  • musi być środowiskiem życia rzadkich, zagrożonych gatunków zwierząt lub zagrożonych zbiorowisk roślinnych lub zwierzęcych;
  • musi stanowić reprezentatywny, rzadki lub unikatowy typ naturalnego lub prawie naturalnego obszaru wodno-błotnego, spotykanego w danym regionie biogeograficznym;
  • muszą zamieszkiwać go populacje gatunków roślin i zwierząt istotnych dla zachowania różnorodności biologicznej danego regionu biogeograficznego;
  • musi stanowić stałe miejsce gromadzenia się przynajmniej 20 tysięcy osobników ptaków wodnych, itd.